ਜਨਮ-ਸਾਖੀ- ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ guru amar das ji
ਜਨਮ-ਸਾਖੀ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਗੁਰੂ ਸਨ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ
ਬਾਸਰਕੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ 5 ਮਈ 1479 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਤੇਜ
ਭਾਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਲੱਖਣੀ ਸੀ ।
ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸ੍ਰੀ ਦੇਵੀ ਚੰਦ ਦੀ ਧੀ ਬੀਬੀ
ਰਾਮ ਕੋਰ ਜੀ ਨਾਲ 24 ਜਨਵਰੀ 1502 ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਬੀਬੀ ਰਾਮ ਕੋਰ ਜੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਮੋਹਨ
ਜੀ,ਮੋਹਰੀ ਜੀ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਬੀਬੀ ਦਾਨੀ ਜੀ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ।
ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਗੰਗਾ
ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ।ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਇਕ ਵੈਸ਼ਨਵ
ਸਾਧੂ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਸਾਥੀ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬਾਸਰਕੇ ਲੈ ਆਏ । ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ
ਕੀਤੀ ।
ਇਕ ਦਿਨ ਸਾਧੂ ਨੇ ਆਪ ਜੀ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਆਪ ਜੀ
ਦੇ ਗੁਰੂ ਕੌਣ ਹਨ ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਜੇ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਗੁਰੂ ਧਾਰਨ ਨਹੀ ਕੀਤਾ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕੇ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਿਗੁਰੇ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਖਾਂਦਾ-ਪੀਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ । ਮੇਰੇ
ਸਾਰੇ ਨੇਮ ਵਰਤ, ਤੀਰਥ-ਇਸ਼ਨਾਨ, ਧਰਮ-ਕਰਮ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਨਿਗੁਰੇ ਦਾ ਤਾਂ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਵੀ
ਬੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
।
ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਵੈਸ਼ਨੋ ਸਾਧ ਤੁਰ ਗਿਆ ਪਰ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਆਪ
ਜੀ ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ । ਆਪ ਕਈ ਸਾਧੂ –ਸੰਤਾਂ
ਕੋਲ ਗਏ ਪਰ ਕਿਧਰੋਂ ਵੀ ਸ਼ਾਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀ ਹੋਈ ।
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸੁਪੱਤਰੀ ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਸ੍ਰੀ
ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ।
ਇਕ ਦਿਨ ਅਮ੍ਰਿੰਤ ਵੇਲੇ ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕ ਰਹੀ
ਸੀ ਤੇ ਨਾਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਬੜੀ ਮਧੁਰ ਲੈਅ ਵਿਚ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ।ਬਾਬਾ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਧਿਆਨ ਨਾਲ
ਸੁਨਣ ਲੱਗੇ । ਬਾਣੀ ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ । ਦਿਲ ਵਿਚ ਇਹ ਜਾਨਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਕਿ ਕਿਸ
ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰੀਏ ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ
ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ
ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਖੰਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਪੁੱਜੇ । ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਚਰਨੀ ਲੱਗੇ, ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਤੀ ਮਿਲ ਗਈ । ਸਿੱਖੀ ਦੀ
ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਨਿਹਾਲ ਹੋ ਗਏ ।
ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੱਗਭੱਗ 62 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ
ਉਮਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੱਗਭੱਗ 36 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ
।
ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਘਰ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਏ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਖੰਡੂਰ
ਸਾਹਿਬ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਸੰਗਤ ਦੀ, ਤਨ- ਮਨ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।
ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਫਿਰ ਗੁਰੂ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਲਈ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਲ ਭਰ ਕੇ ਲਿਆਉਣਾ ਤੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ
ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਾਉਣਾ
।
ਕਈ ਵਾਰ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਰਧ ਸਰੀਰ ਹੋਣ
ਕਰਕੇ ਠੇਡੇ ਵੀ ਲੱਗੇ । ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਸਾਰ ਨਾ ਜਾਨਣ ਵਾਲੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਠੇਡਿਆਂ ਤੇ ਹੱਸੇ ਵੀ, ਪਰ
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਾਸਾ-ਮਖੌਲ ਵੀ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਹਟਾ ਨਾ ਸਕਿਆ ।
ਜਨਮ-ਸਾਖੀ |
ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ
ਵਿਹਲੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਮੂੰਹ ਚੋਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ
ਪਾਠ ਜਾਂ ਸਤਿਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਹਰ-ਪਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਲਈ ਤਿਆਰ
ਰਹਿੰਦੇ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਭਵਨਾ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ ।
ਗੁਰਿਆਈਂ
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ
ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦੇ ਲਾਇਕ ਸਮਝ ਕੇ ਗੁਰਿਆਈ ਸੌਪ ਦਿਤੀ ।
ਹੁਣ ਆਪ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਗੁਰੂ ਬਣ
ਗਏ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੇਦਰ ਖਡੂੰਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਥਾਂ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ । ਇਹ
ਨਗਰ ਬਿਆਸ ਦੇ ਕੰਢੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਹੀ ਵਸਾਇਆ ਸੀ ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਾਸਰਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਕੋਠੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ
ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਦਿਉ
। ਗਰੂ ਜੀ ਸੰਗਤਾਂ ਨਾਲ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਚਲੇ ਗਏ ।
ਜਾਤ-ਪਾਤ ਖਤਮ ਕਰਨਾ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ
ਛੂਤ-ਛਾਤ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ ਕੇ ਜੋ ਵੀ ਸਾਡੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਆਵੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ
ਜਰੂਰ ਛਕੇ । ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕੋ ਪੰਗਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠ
ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਛਕਦੇ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਖਾਤਰ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸਾਹ ਨੇ ਵੀ ਪੰਗਤ ਵਿਚ ਬਹਿ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ
ਛਕਿਆ ਸੀ ।
ਸਤੀ ਰਸਮ ਬੰਦ ਕਰਨਾ
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਤੀ ਦੀ ਰਸਮ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵੱਲ ਖਾਸ ਧਿਆਨ
ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਰਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪਤੀ ਦੀ ਚਿਖਾ ਵਿਚ ਜਿਉਦਿਆਂ ਸੜਨਾ ਪੈਦਾ
ਸੀ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਕੇ ਇਸ ਭੈੜੀ ਰਸਮ ਨੂੰ ਹਮੇਸਾਂ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰਵਾਇਆ । ਗੁਰੂ ਜੀ
ਨੇ ਸੁੱਚ-ਭੇਟ ਦੀ ਭੈੜੀ ਕਰੀਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿਖੇ ਇਕ ਸਾਂਝੀ ਬਾਉਲੀ ਬਣਵਾਈ ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ
ਸੁਪੱਤਰੀ ਬੀਬੀ ਦਾਨੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਰਾਮ, ਨਾਮ ਦੇ ਸਧਾਰਨ ਸਿੱਖ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਲਈ
ਘੁੰਙਣੀਆਂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਯਤੀਮ ਸ੍ਰੀ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ ਊਚ-ਨੀਚ ਵਿਚਾਰਨ ਤੇ
ਚੁਣਿਆ ਸੀ ।
ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ 22 ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ
।
ਹਰੇਕ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਾਸਤੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਨੂੰ
ਮੁਖੀ ਥਾਪਿਆ ਗਿਆ । ਇਹਨਾਂ 22 ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਈ ਮੰਜੀਆਂ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ 52 ਉਪ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਬਣਾਏ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੀਹੜੇ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਭ ਜਾਤਾਂ ਬਰਾਦਰੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਬਣਨ ਲੱਗ ਪਏ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ
ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਬਣ ਗਏ ।
ਪਰਦਾ ਪ੍ਰਥਾ ਖਤਮ ਕਰਨਾ
ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਘੁੰਡ ਕੱਢਣ ਤੇ ਪਰਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਰਿਵਾਜ
ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕੀਤਾ । ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਸਭ ਬੀਬੀਆਂ –ਮਾਈਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੂੰਹ ਆਉਦੀਆਂ ਸਨ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ
ਬੀਬੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਬੀਬੀ
ਭਾਨੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਸ੍ਰੀ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ
ਕੀਤੀ । ਜੇਠਾ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਾਵ ਵਾਲੀ ਸੇਵਾ
ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਵਾਲੀ ਰਹਿਤ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਖੁਸ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਭਾਅ
ਗਏ ।
ਜੋਤੀ ਜੋਤ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਮਿਤੀਂ 30.8.1574 ਨੂੰ ਭਾਈ
ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਿਆਈ ਸੌਪੀ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਤੰਬਰ 1574 ਨੂੰ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ । ਇਸ ਤਰਾਂ ਭਾਈ
ਜੇਠਾ ਜੀ
ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਬਣ ਗਏ ।
ਬਾਣੀ ਰਚਨਾ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ
ਚਉਪਦੇ, ਸੋਹਲੇ, ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ, ਕਾਫੀਆਂ ਅਤੇ ਛੰਦ ਲਿਖੇ । ਉਹਨਾਂ ਪੱਟੀ,ਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੀ
ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ।ਇਸ ਤੋ ਇਲਾਵਾ ਆਹਲੁਣੀਆ ਅਤੇ ਆਨੰਦ
ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ।
ਉਪਦੇਸ਼
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਇਸ
ਤਰਾਂ ਹਨ- ਸਭ ਦਾ ਭਲਾ ਚਾਹੁਣਾ, ਤਨ ਨਾਲ ਦਸਾਂ ਨੌਹਾਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਰਕੇ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ
ਕਰਨੀ, ਅੰਨ ਦਾਨ ਕਰਨਾ , ਮਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸਤਿਨਾਮ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ । ਅੰਮ੍ਰਿਤ
ਵੇਲੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਤੇ ਇਕ ਮਨ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੀ । ਬੁਰੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨਾ, ਸਦਾ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ ।
ਗਰੂ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਕੇ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ
ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖੀ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਧੰਨਵਾਦ
0 comments:
Post a Comment